کتاب اعتزال نو و اندیشه های حقوقی، علم دینی و... (چاپی و pdf)

معرفی کتاب اعتزال نو و اندیشه‌های حقوقی، علم دینی و...

کتاب اعتزال نو و اندیشه‌های حقوقی، علم دینی و...: مجموعه مقالات جریان‌شناسی و نقد اعتزال‌ نو (جلد سوم) به کوشش محمد عرب‌صالحی توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به چاپ رسیده است.

شناخت جریان‌ اعتزال نو، نقد علمی و روشمند اندیشه‌‌های آنان در حوزه‌هایی چون فلسفه دین، حقوق، علوم قرآنی، نقد شخصیت‌های محوری این جریان در پنج جلد کتاب منتشر شده است.

از قرن نوزدهم جریانی که می‌توان آن را «اعتزال‌ نو» نامید با گرایش به اندیشه‌های معتزله تاریخی، برخی نظرات متکلمان معتزلی را احیا کردند. این گروه در جهان عرب بیشتر به «الاعتزال الحدیث» و «‌المعتزلة الجدد» معروف است. گرچه معتزلیان جدید، درخاستگاه و منشأ پیدایش، عقل‌گرایی و بسیاری از مبانی کلامی، با معتزلۀ قدیم اشتراکات و تشابهاتی دارند، اما در تعریف عقل، نوع  نگاه به دین و نصوص دینی و همچنین حوزۀ مسائلی که درگیر با آنند، از اساس متفاوت با معتزله تاریخی است.

این جریان امروزه بسیاری از کرسی‌های تدریس و تبیین دین اسلام در دانشگاه‌های کشورهای اسلامی و غربی را در دست دارند؛ بنابراین اصل شناخت این جریان‌، نقد علمی و روشمند اندیشه‌‌های آنان در حوزه‌هایی چون فلسفه دین، حقوق، علوم قرآنی، نقد شخصیت‌های محوری این جریان  و همچنین مقایسه عقل وحیانی با عقل نواعتزالی یا همان عقل خودبنیاد، می‌تواند از موضوعات مهم عصر حاضر در مجامع علمی باشد.

معرفی مجموعه مقالات‌جریان‌شناسی و نقد اعتزال‌ نو

عناوین مجموعه پنج‌جلدی مقالات‌جریان‌شناسی و نقد اعتزال‌ نو به شرح ذیل است:

 جلد اول با عنوان جریان‌شناسی اعتزال نو 
جلد دوم با عنوان اعتزال نو و مسائل فلسفه دین اسلامی
جلد سوم با عنوان اعتزال نو و اندیشه‌های حقوقی، علم دینی و ...
جلد چهارم با عنوان چالش با ابوزید 
جلد پنجم با عنوان عقل شیعی و عقل نواعتزالی

درباره کتاب اعتزال نو و اندیشه‌های حقوقی، علم دینی و...

در کتاب اعتزال نو و اندیشه‌های حقوقی، علم دینی و... به تحلیل و نقد آرای اعتزال نو در موضوعات مهمی چون حقوق اساسی و اندیشه‌های حقوقی، علم دینی، مغالطه‌ها و نقد آرای اختصاصی برخی از اعتزالیان جدید پرداخته شده است. این جلد در سه بخش تدوین شده است:

بخش اول، در موصوع حقوق حقوق اساسی و اندیشه‌های حقوقی مشتمل بر پنج فصل است. فصل اول، به تبیین و نقد آرای جمعی از نواعتزالیان در مسئله حقوق بشر پرداخته شده است. فصل دوم عهده دار تبیین آزادی در گفتمان اعتزال است. فصل سوم نگرش حقوقی نواعتزالیان بررسی شده است.

بخش دوم کتاب در دو فصل به موضوع مهم و بحث برانگیز علم دینی از نگاه برخی از نواعتزالیان  اختصاص یافته است. دیدگاه های دکتر سروش محور نقدهای این بخش قرار گرفته است.

بخش سوم حاوی مقاله‌های تک‌نگاری است که هرکدام به موضوع خاص یا به نقد آرای فرد خاصی از نواعتزالیان پرداخته است.

گزیده کتاب اعتزال نو و اندیشه‌های حقوقی، علم دینی و...

امروزه گروهی از دانشمندان مسلمان که به نومعتزله مشهورند، با استفاده از مبانی عقل‌گرایانه مکتب اعتزال، به ارائه نظرها و دیدگاه‌هایی پرداخته‌اند که موجب تغییر و تحول برخی از احکام و مبانی اسلامی به‌ویژه حقوقی و به‌طور اخص حقوق بشر شده‌اند. تعدادی از این افراد مانند سیدجمال و شاگرد وی محمد عبده، ضمن پایبندی به اصول و مبانی اسلامی، با استفاده از اندیشه اختیارگرایانه و عقل‌گرایانه مکتب اعتزال، درصدد مقابله با استکبار جهانی و ایادی دست‌نشانده آن در کشورهای مختلف اسلامی بوده‌اند.

در این میان، گروهی نیز عموماً در دهه‌های اخیر با استفاده از مبانی مکتب معتزله، درصدد توجیه افکار و اندیشه‌های غرب‌زده و تجددگرایانه خود بوده و بدون ضابطه و معیار، به نهادهای حقوقی به‌ویژه نظام اجرایی اسلام تاخته و گاهی با قیاس به مبانی حقوق بشر غربی، آن‌ها را با موازین حقوق بشر غربی به‌عنوان اصل و معیار مغایر دانسته‌اند.