کتاب ماخذشناسی توصیفی عناصر داستان ایرانی

معرفی کتاب ماخذشناسی توصیفی عناصر داستان ایرانی

کتاب ماخذشناسی توصیفی عناصر داستان ایرانی، اثر حسین حداد؛ حاصل تلاش هشت‌ماهه‌ی اعضای یک گروه تحقیقی فعال در کتابخانه‌های تهران با موضوع «عناصر داستان ایرانی» است که با این هدف تهیه شده تا محققان، منتقدان و پژوهشگران قبل از هر گونه تحقیق جدید بدانند در خصوص موضوع تحقیق‌شان چه مقالاتی نگاشته شده و چه پژوهش‌هایی صورت گرفته است. در تعریف اولیه‌ی کارگاه قصه و رمان «عناصر داستان ایرانی» شامل سه بخش ادبیات داستانی متون کهن، ادبیات دینی به معنای تاریخی، و ادبیات عامیانه است که محققان شناسه‌های این کتاب‌شناسی را بر اساس تعریف مذکور تهیه و تدوین کرده‌اند.

گزیده کتاب ماخذشناسی توصیفی عناصر داستان ایرانی

این مقاله، به معرفی کتاب الف نهار که تقلیدی از هزار و یک شب اختصاص دارد. شاهزاده خانمی نسبت به مردها بدبین است. هر دو کتاب دارای یک زمینه فکری و یک نوع تخیل هستند. در این کتاب، مثل کلیله‌و‌دمنه از شیوه داستان در داستان استفاده شده و واقعا هزار داستان نیست. ‌‌داستان‌های این مجموعه برای هدفی خاص یعنی رفع بدبینی شاهزاده خانم بیان شده و مثل ‌‌داستان‌های هزار و یک شب که هدفی جز سرگرمی ندارند، متنوع نیستند. نویسنده ‌‌داستان‌های الف‌نهار چون هدف واحدی دارند به اجبار تن به تکرار صحنه‌ها و ماجراهایی داده است که گاهی بسیار کسل کننده‌اند. در هزار و یک‌شب می‌توان آثار دخل وتصرف ملت‌های گوناگون مثل هندی‌ها و اعراب را به وضوح دید و از عقاید و آداب رسوم آن‌ها آگاه شد، اما نویسنده الف‌نهار یک قصه اصلی را در نظر گرفته و قصه‌هایی را که در نزدیکی این محور بوده‌اند جمع‌آوری کرده و قصه اولیه گنجانده است. کتاب افتخار‌نامه حیدری داستان عامیانه منظومی است درباره نبرد‌های حضرت علی(ع) که می‌توان آن را نوعی حماسه دینی دانست. میرزا مصطفی ملقب به افتخارالعلماء در ابیاتی تصریح می‌کند که این کتاب را در بیست‌سالگی و در مدت شش ماه سروده است. تاریخ نظم کتاب سال 1304 هـ .ق و در مقدمه آن ناصرالدین‌شاه و ولی‌عهدش مظفرالدین میرزا مدح شده‌اند. در ظاهر، مأخذ شاعر کتاب ناسخ‌التواریخ سپهر بوده و نویسنده آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند. جلد اول اختصاص به بیان دلیری‌ها و جنگ‌های حضرت علی(ع) در زمان پیغمبر(ص) دارد و جلد دوم مختص جنگ‌های امام (ع) در دوره پس از رحلت رسول‌اکرم(ص) است. کتاب از نظر ادبی ارزش چندانی ندارد و قسمتی از آن را با نام حمله حیدری به عنوان کتابی دیگر منتشر شده است.